Nieuwe behandelingen dankzij interactie terpenen en cannabinoïden

Een nieuw overzicht van de wetenschap rond de componenten van cannabis zegt dat de “complexe interactie tussen fytocannabinoïden en biologische systemen hoop biedt op nieuwe behandelingsbenaderingen.” Hiermee wordt de basis gelegd voor een nieuw tijdperk van innovatie in op cannabis gebaseerde medicijnen.

Het rapport, dat eerder deze maand in het International Journal of Molecular Sciences werd gepubliceerd, onderstreept onder meer het potentieel van de hele plant voor cannabisgeneesmiddelen. Hierbij wordt de verscheidenheid aan cannabinoïden, terpenen en andere verbindingen opgenomen die door de cannabisplant worden geproduceerd. Dit in tegenstelling tot alleen maar THC of CBD op zichzelf.

Het entourage-effect

“De plant cannabis vertoont een effect dat het ‘entourage-effect’ wordt genoemd, waarbij de gecombineerde werking van terpenen en fytocannabinoïden resulteert in effecten die de som van hun afzonderlijke bijdragen te boven gaan”, stelt de studie.

“Deze synergie benadrukt hoe belangrijk het is om bij medicinaal gebruik van cannabinoïden rekening te houden met de hele plant, in plaats van je alleen te concentreren op individuele cannabinoïden.”

Het 23 pagina’s tellende rapport komt van de hand van apotheekonderzoekers aan de Ovidus Universiteit van Constanta en de Universiteit voor Geneeskunde, Farmaciewetenschappen en Technologie van Târgu Mures, beide in Roemenië.

Een groot deel van het rapport bevat een overzicht van cannabinoïden, waaronder THC en CBD, evenals cannabigerol (CBG), cannabichromeen (CBC), cannabinol (CBN) en tetrahydrocannabivarin (THCV). Ook wordt ingegaan op hoe deze verbindingen met het menselijk lichaam lijken te interageren.

Hoewel de overgrote meerderheid van alle onderzoek op dit gebied THC en CBD heeft bestudeerd, merkt het nieuwe overzicht op dat “de verkenning van nieuwe fytocannabinoïden zich snel ontwikkelt en opwindende perspectieven biedt voor toekomstige therapeutische toepassingen.”

De werking en de effecten van het entourage-effect: samenwerkende terpenen en cannabinoïden.

Zoektocht naar nieuwe cannabinoïden

“Naast gevestigde verbindingen als THC en CBD vergroot de zoektocht naar nieuwe cannabinoïden de reikwijdte van mogelijke behandelingen”, stelt het rapport. “Elke cannabinoïde, met zijn unieke chemische structuur, interageert anders met het endocannabinoïdesysteem, wat wijst op op maat gemaakte therapeutische effecten voor specifieke aandoeningen. Deze verkenning probeert soortgelijke voordelen te benutten en tegelijkertijd de daarmee samenhangende nadelen te omzeilen.”

Elk van de chemische componenten heeft specifieke effecten, die in het onderzoek kort worden beschreven. Het brede overzicht, dat bijna honderd andere bronnen citeert, erkent dat sommige effecten worden versterkt door robuust wetenschappelijk bewijs, terwijl andere nog steeds worden onderzocht.

Hoe zit het dan met THC en CBD?

THC heeft bijvoorbeeld pijnstillende effecten aangetoond, schrijven de auteurs. “Het heeft ook anti-emetische effecten, waardoor het bruikbaar is bij door chemotherapie veroorzaakte misselijkheid en braken.” CBD heeft intussen ontstekingsremmende eigenschappen aangetoond en “zou naar verluidt pijnstillende eigenschappen hebben en mogelijk effectief zijn bij pijnbestrijding.”

Sommige onderzoeken tonen ook aan dat de cannabinoïde mogelijk neuroprotectieve eigenschappen heeft.

Hoewel CBD-formuleringen zoals het voorgeschreven medicijn Epidiolex zeldzame vormen van epilepsie kunnen behandelen, kunnen mengsels van CBD en THC helpen spasticiteit gerelateerd aan multiple sclerose aan te pakken, vermeldt de studie.

Zowel THC als CBD hebben ook antioxiderende effecten, voegen de onderzoekers eraan toe. Beide lijken veelbelovende hulpmiddelen te zijn voor een verscheidenheid aan aandoeningen, van pijn tot neurologische aandoeningen en psychiatrische aandoeningen.

Verder kan CBD de symptomen van angst en PTSS helpen verminderen, terwijl zowel THC als CBD antidepressieve effecten kunnen vertonen. “Hoewel sommige bevindingen suggereren dat cannabinoïden stemmingsstabiliserende effecten kunnen hebben en de serotoninesignalering kunnen versterken, is het bewijsmateriaal niet doorslaggevend en is verder onderzoek nodig.”

CBD kan ook helpen de hunkering naar en ontwenningsverschijnselen van alcohol- en opioïdengebruiksstoornissen te verminderen, hoewel de auteurs zeggen dat “het bewijs voorlopig is en dat er meer onderzoek nodig is om de werkzaamheid en veiligheid ervan vast te stellen.”

Zowel THC als CBD zijn ook onderzocht als mogelijke slaapmiddelen, hoewel de resultaten nog voorlopig zijn en tot nu toe gemengd zijn: sommige patiënten ervaren een verbeterde slaapkwaliteit, terwijl anderen slaapverstoringen ervaren.

De gezondheidseffecten van de zes bekendste cannabinoïden die voorkomen in wiet.

Cannabinoïden als behandeling bij kanker

Wat betreft de behandeling van kanker zegt het rapport dat onderzoeken hebben aangetoond dat “cannabinoïden direct antitumorale effecten kunnen uitoefenen door celproliferatie te remmen en apoptose te induceren, of indirect door angiogenese, invasie en metastase te remmen.”

Ter verduidelijking: angiogenese is de vorming van nieuwe bloedvaten vanuit bestaande bloedvaten. Met invasie wordt in deze context bedoeld: het binnendringen van ziektekiemen (bacteriën, virussen) of het binnendringen van kwaadaardige tumorcellen. Metastasen zijn uitzaaiingen van primaire kwaadaardige tumoren ergens anders in het lichaam. En tot slot is apoptose het proces van geprogrammeerde celdood dat plaatsvindt in meercellige organisme.

“In vivo en in vitro onderzoek heeft de werkzaamheid van cannabinoïden bij het moduleren van de tumorgroei aangetoond, hoewel de antitumoreffecten kunnen variëren afhankelijk van het type kanker en de concentratie van het medicijn”, vervolgt het rapport.

“Voor kankerpatiënten is het van cruciaal belang om te begrijpen hoe cannabinoïden de interacties van het immuunsysteem en andere biologische processen gerelateerd aan carcinogenese controleren, zoals de voortgang van de celcyclus, proliferatie en celdood. Op dit gebied is aanvullend onderzoek nodig.”

Wat kunnen ‘kleine’ cannabinoïden betekenen?

Wat betreft kleine cannabinoïden lijken verbindingen zoals CBG en CBN antibacteriële effecten te hebben, ontdekten onderzoekers. CBN zelf blijkt ook een licht kalmerend middel te zijn, wat relevant zou kunnen zijn voor de behandeling van slaapstoornissen. THCV zou intussen kunnen fungeren als een eetlustremmer en een “potentiële behandeling voor diabetes.”

Cannabinoïden kunnen ook nuttig zijn bij de behandeling van traumawonden, merkten de auteurs op, waardoor waargenomen pijn, ontstekingen en secundaire weefselschade mogelijk worden verminderd. “Op de plaats van het letsel kunnen cannabinoïden de afgifte van weefselactivatoren en sensibilisatoren verminderen. Hierdoor worden zenuwcellen gemoduleerd om weefselvernietiging onder controle te houden en immuuncellen de afgifte van pro-inflammatoire stoffen voorkomen”, schrijven ze.

“Deze modulatie helpt de pijn te minimaliseren en de reacties na een blessure die gepaard gaan met ontstekingsletsel te temperen.”

Uitdagingen en controverses rond therapeutische cannabinoïden

De review beoordeelt ook de ‘uitdagingen en controverses’ rond onderzoek en gebruik van therapeutische cannabinoïden. Ze gaan tevens in op juridische en regelgevende obstakels die nog steeds sterk variëren over de hele wereld, alsmede op het gebrek aan robuuste standaardisatie van cannabinoïdeproducten en de mogelijkheid van misbruik en afhankelijkheid.

THC, zo erkennen onderzoekers, is niet alleen de belangrijkste psychoactieve stof in cannabis, maar ook de meest voorkomende cannabinoïde die geassocieerd wordt met problematisch gebruik. “Hoewel het algehele risico op verslaving aan THC lager is vergeleken met stoffen als opioïden, amfetaminen of alcohol”, schrijven de auteurs, “is het nog steeds een zorg, vooral voor personen die veelvuldig of in hoge doses cannabis gebruiken.”

Aan de andere kant wordt CBD “niet geassocieerd met hetzelfde potentieel voor misbruik of afhankelijkheid” en “kan het zelfs potentiële therapeutische effecten hebben bij het verminderen van de verslaving aan andere stoffen, zoals opioïden, alcohol of nicotine.”

Sociale en juridische obstakels, aldus het onderzoek, maken onderzoek nog steeds lastig. “Ondanks het potentieel ervan, belemmeren wettelijke beperkingen en het maatschappelijk stigma rond cannabis investeringen in onderzoek en ontwikkeling”, melden de auteurs van het onderzoek.

“Complexe regelgevingskaders maken de exploratie-inspanningen nog ingewikkelder. Rigoureuze preklinische en klinische onderzoeken zijn absoluut noodzakelijk om de veiligheid en werkzaamheid vast te stellen vóór de therapeutische implementatie.”

Cannabis terpenen en hun effecten.

De verwachting: nog meer potentieel bij cannabinoïden

Naarmate cannabinoïden en het lichaamseigen endocannabinoïdesysteem steeds beter worden begrepen, verwachten de onderzoekers zelfs nog meer “potentieel bij het beheersen van verschillende pathologische ziekten.”

“Fytocannabinoïden bieden diverse therapeutische toepassingen, variërend van pijnbestrijding tot neurologische aandoeningen en ontstekingsziekten. Hun antimicrobiële en ontstekingsremmende eigenschappen maken ze waardevolle kandidaten voor het bestrijden van antibioticaresistentie en het moduleren van ontstekingsroutes”, concludeert de studie.

“Door gebruik te maken van de synergetische effecten van combinatietherapieën en zich te richten op meerdere ziektepaden, hebben fytocannabinoïden een enorm potentieel om de toekomst van farmacotherapie te revolutioneren en de resultaten voor de menselijke gezondheid te verbeteren.”

Eerdere bevindingen rondom therapeutisch potentieel cannabinoïden

Dit onderzoek maakt deel uit van een groeiend onderzoeksveld naar het entourage-effect in cannabis, maar ook in entheogene planten en schimmels. Terwijl de westerse geneeskunde doorgaans één enkel actief ingrediënt probeert te identificeren en te isoleren, onderstrepen de bevindingen de potentieel krachtige interacties van verschillende chemische componenten die door de plant worden geproduceerd.

Eerder dit jaar werd bijvoorbeeld in een onderzoek gekeken naar de ‘collaboratieve interacties’ tussen cannabinoïden, terpenen, flavonoïden en andere moleculen in de plant, waarbij werd geconcludeerd dat een beter begrip van de relaties tussen verschillende chemische componenten ‘cruciaal is voor het ontrafelen van het volledige therapeutische potentieel van cannabis’.

Uit ander recent onderzoek, gefinancierd door het National Institute on Drug Abuse (NIDA), is gebleken dat een naar citrus ruikende terpeen in cannabis, D-limoneen, de angst en paranoia geassocieerd met THC kan helpen verlichten. Onderzoekers zeiden eveneens dat de bevinding zou kunnen helpen het maximale therapeutische voordeel van THC te ontsluiten.

Een afzonderlijk onderzoek van vorig jaar toonde aan dat cannabisproducten met een diverser scala aan natuurlijke cannabinoïden bij volwassenen sterkere psychoactieve ervaringen opwekten, die ook langer aanhielden dan de high die door pure THC werd gegenereerd.

En uit een onderzoek uit 2018 bleek dat patiënten die aan epilepsie lijden betere gezondheidsresultaten ervaren – met minder nadelige bijwerkingen – als ze plantaardige CBD-extracten gebruiken in vergelijking met ‘gezuiverde’ CBD-producten.

Wetenschappers ontdekten vorig jaar ook ‘eerder niet-geïdentificeerde cannabisverbindingen’, smaakstoffen genaamd, waarvan zij denken dat ze verantwoordelijk zijn voor de unieke aroma’s van verschillende soorten cannabis. Vroeger dachten velen dat alleen terpenen verantwoordelijk waren voor de verschillende geuren die door de plant werden geproduceerd.

Soortgelijke verschijnselen beginnen zich ook rond psychedelische planten en schimmels voor te doen. In maart publiceerden onderzoekers bijvoorbeeld bevindingen waaruit bleek dat het gebruik van psychedelisch paddenstoelenextract met een volledig spectrum een krachtiger effect had dan alleen chemisch gesynthetiseerde psilocybine. Ze zeiden dat de bevindingen impliceren dat paddenstoelen, net als cannabis, een entourage-effect vertonen.

LEES OP MEDIWIETSITE OOK:

Dossier • Alles over het entourage-effect (+ tips om wiet te verrijken)

[beeld: Shutterstock]