Wat zijn fytocannabinoïden en hoe verschillen ze van cannabinoïden?

Zeker voor wie nog niet zo heel veel over cannabis weet, kunnen de vele afkortingen en Scrabble-achtige woorden als endocannabinoïden-systeem en decarboxylering nogal overweldigend zijn. In dit artikel gaan we dieper in op fytocannabinoïden, oftewel plantaardige cannabinoïden.

Wat zijn fytocannabinoïden?

Voor zover nu bekend bevat de cannabisplant zo’n 700 verschillende chemische verbindingen, waarvan de fytocannabinoïden en de terpenen als de belangrijkste werkzame stoffen worden beschouwd. Sinds de ontdekking van het endocannabinoïdensysteem, nog maar zo’n dertig jaar geleden, weten we dat elk mens zelf cannabinoïden maakt. Endo betekent binnen of inwendig. Ook de grootste cannabishaters hebben dus cannabinoïden in hun systeem en speciale receptoren om ze te verwerken.

Fyto betekent plantaardig: fytocannabinoïden zijn dus cannabinoïden die door planten zijn gemaakt. Feitelijk imiteren fytocannabinoïden de endocannabinoïden die het menselijk lichaam zelf aanmaakt. De plantaardige cannabinoïden activeren dezelfde receptoren, CB1 en CB2, verspreid door het lichaam en de hersenen. Omdat verschillende cannabinoïden zich aan verschillende receptoren binden, verschillen de effecten van soorten wiet afhankelijk van de gehaltes cannabinoïden.

LEES OOK:   Zo werkt Mediwiet – het belang van CB1-receptoren

LEES OOK:   Zo werkt Mediwiet – het belang van CB2-receptoren

Vier primaire cannabinoïden-families

Lange tijd werd gedacht dat alleen cannabisplanten cannabinoïden konden produceren. ‘Meer recentelijk is echter ontdekt’, schrijft Michael Backes in Cannabis Pharmacy, ‘dat stoffen die door andere planten worden geproduceerd, waaronder korstmossen, copaiba (Copaifera Officinalis, een tropische boom uit het Amazone regenwoud) en zelfs zwarte peper, ook interacteren met cannabinoïde receptoren; daarom is de definitie van fytocannabinoïden uitgebreid met alle natuurlijke plantaardige stoffen die interacteren met cannabinoïde receptoren.’

Uit een in 2016 gepubliceerde review van Lumír Ondřej Hanuš, de Tsjechische nestor van het cannabisonderzoek in Europa, blijkt dat cannabis zo’n 200 fytocannabinoïden bevat. Slechts een zeer klein deel daarvan komt in een significante hoeveelheid voor, de meeste zijn afbraakproducten van de vier primaire ‘cannabinoïden families’:

THC (tetrahydrocannabinol)
CBD (cannabidiol)
CBG (cannabigerol)
CBC (cannabichromeen)

In deze graphic zie je de verschillen tussen de lichaamseigen (endo) en plantaardige (phyto) cannabinoïden… [About time/Shutterstock]

De rol van decarboxylering

In dit rijtje wordt ook vaak CBN (cannabinol) genoemd, maar dat klopt niet. CBN wordt niet door de plant gemaakt, maar is het afbraakproduct van THC die aan zuurstof wordt blootgesteld (oxidatie). Anderzijds zou het terpeen beta-caryofylleen aan het rijtje toegevoegd kunnen worden: er is sterk bewijs dat deze stof, die ook in veel andere planten voorkomt, als een fytocannabinoïde functioneert.

Voor alle fytocannabinoïden geldt dat er decarboxylering nodig is om ze om te zetten naar een voor de mens optimaal effectieve vorm. Zo verandert THC-A in THC, CBD-A in CBD enzovoort. De A staat voor acid, oftewel zuur. Decarboxyleren gebeurt vanzelf door verhitting, als je cannabis rookt, verdampt of verhit voor het maken van wietboter, wietolie enzovoort.

THC en CBD zijn inmiddels bij veel mensen bekend, maar dat geldt veel minder voor CBG en CBC. Wat weten we over deze cannabinoïden?

Cannabigerol (CBG)

Cannabigerol (CBG) is na THC en CBD de meest voorkomende cannabinoïde in de cannabisplant. Het komt in zeer kleine hoeveelheden voor in cannabis die voor medicinale en recreatieve doeleinden wordt geteeld en in iets grotere hoeveelheden in (vezel)hennep. CBG-A, de ‘zure vorm’, is een precursor, een essentiële bouwsteen, die de plant gebruikt om THC, CBD en CBC te maken.

Doug Fine noemt CBG daarom ‘the source code’ in zijn net verschenen boek American Hemp Farmer. Hij citeert een collega hennepteler, die hem al in 2016 vertelde: ‘Alle andere cannabinoïden komen voort uit CBG. Dus als we daarvoor kweken blijven we in the game, ongeacht naar welke cannabinoïde er vraag is op de markt.’

Het onderzoek naar de medicinale kwaliteiten van CBG is pas net op gang gekomen. De eerste resultaten wijzen op een sterk eetlust bevorderend effect en werkzaamheid bij ontstekingsziekten aan de darmen, zoals de ziekte van Crohn. Naast antibacteriële eigenschappen lijkt CBG ook anti-tumor kwaliteiten te hebben, met name bij prostaat- en mondkanker. CBG lijkt vooral te interacteren met receptoren buiten het endocannabinoïden-systeem.

LEES OOK:    Het endocannabinoïden-systeem (ECS) – een uitgebreide gids

Drie belangrijke cannabinoïden en hoe zij samenwerken met je lichaamseigen endocannabinoïden-systeem (ECS)… [ please buy my work I/Shutterstock]

Cannabichromeen (CBC)

CBC-A, de zure vorm van cannabichromeen (CBC), ontwikkelt zich in het begin van de bloeifase in de cannabisplant. Het is tot nu toe alleen aangetroffen in een aantal Centraal-Aziatische cultivars, meldt Michael Backes in zijn boek Cannabis Pharmacy. Dat wil niet zeggen dat er niet veel meer cultivars zijn met CBC-A, maar er is nog maar heel weinig op getest bij jonge, net bloeiende cannabisplanten. Backes: ‘Het kweken van cannabis voor het cannabichromeen gehalte omvat op dit moment het oogsten van de onrijpe bloemen, zes weken voor zij rijp zijn.’

Het lijkt er op dat CBCA voorkomt in andere delen van de plant dan alleen de trichomen en dat CBC niet interacteert met de klassieke cannabinoïde-receptoren, maar zich vooral richt op zogenaamde TRP (Transient Receptor Potential) kanalen. CBC heeft antibiotische en schimmeldodende eigenschappen, mogelijk bedoeld om de plant in de vroege bloeifase te beschermen tegen bacteriële en schimmelinfecties. Zoals veel cannabinoïden werkt CBC ontstekingsremmend en pijnstillend. Bij dierproeven zijn ook antidepressieve effecten aangetoond, meldt Backes.

Bronnen:

Phytocannabinoids: A Unified Critical Inventory, Lumír Ondřej Hanuš et al, Natural Products Reports 33.12, 2016
The Leafly Guide to Cannabis – A handbook for the modern consumer, Twelve/Hachette Book Group, 2017
Cannabis Pharmacy – The practical guide to medical marijuana, door Michael Backes, Black Dog & Leventhal Publishers, 2017
American Hemp Farmer: Adventures and Misadventures in the Cannabis Trade, Doug Fine, Chelsea Green Publishing, mei 2020

[openingsfoto:  Roxana Gonzalez/Shutterstock]