Misselijkheid en braken als gevolg van chemotherapie is één van de indicaties waarmee je medicinale cannabis kunt krijgen op doktersrecept. Maar hoe kan het eigenlijk dat cannaninoïden, de werkzame stoffen uit de wietplant, werken tegen overgeven en de heftige door chemo-veroorzaakte misselijkheid?
Bijna elke (ex-)kankerpatiënt zal je hetzelfde antwoorden als je vraagt hoe ze chemotherapie ervaren hebben: verschrikkelijk. Haarverlies is misschien één van de meest gehoorde angsten bij het starten van een chemobehandeling, maar het meest angstaanjagende is wellicht de heftige misselijkheid en braakneigingen ten gevolge van de therapie.
Chemotherapie kan een heel heftige lichamelijke reactie teweegbrengen. [Foto: shutterstock/Li Wa]
Emesis, medisch braken, is vele malen heftiger dan ‘gewone’ misselijkheid en komt vrij snel na de behandeling opzetten. Deze door chemotherapie veroorzaakte misselijkheid (en braken) piekt meestal tussen 6 en 24 uur na de behandeling en kan lang aanhouden. Patiënten eten erdoor weinig tot niets, verliezen zo gewicht en ook de kracht om de zware strijd te winnen of soms zelfs vol te houden.
Standaard farmaceutica worden gebruikt tegen de misselijkheid (anti-emetica) bij chemotherapie. Veel voorgeschreven is bijvoorbeeld dexamethason, een corticosteroïde die ook wordt gebruikt bij aandoeningen waar ernstige ontstekingen aan ten grondslag liggen. Serotonine-receptor agonisten (5-HT3) worden ook weleens ingezet tegen misselijkheid door chemotherapie en ook anti-histamines, anti-depressiva en anti-convulsanten.
Deze middelen zijn echter lang niet altijd effectief. Daarbij hebben veel zeer ernstige bijwerkingen die de klachten alleen maar kunnen verergeren. Zo kun je van dexamethason zelfs maag- en darmklachten krijgen – iets wat je er juist mee wilt tegengaan -, en raken sommige patiënten van deze middelen volledig van de kaart.
Cannabinoïden, zowel plantaardig als synthetisch, bewijzen succesvol de symptomen van chemo-gerelateerde misselijkheid te verminderen. Twee kunstmatige vormen van de plantaardige cannabinoïde delta-9-THC, dronabinol en nabilone, zijn in 1985 zelfs al goedgekeurd door de Amerikaanse voedsel- en warenautoriteit (FDA) om in de VS te mogen gebruiken tegen misselijkheid en braken door chemotherapie.
Sindsdien zijn er al meer dan 30 studies naar uitgevoerd, die bewijzen dat synthetische cannabinoïden effectiever zijn dan traditionele anti-misselijkheid medicijnen. Er is zelfs een groot aantal klinische onderzoeken gedaan, waaraan in totaal 1.366 patiënten deelnamen. Placebo’s en controlemedicatie werden gebruikt, maar de cannabinoïden bleken in alle studies het meest effectief tegen misselijkheid door chemotherapie.
Ondanks dat delta-9-THC en dronabinol exact dezelfde moleculaire structuur hebben, reageert het menselijk lichaam toch anders op de twee stoffen. [Afbeelding: shutterstock/
Patiënten gaven voordelige effecten aan van de synthetische cannabinoïden, zoals euforie. Echter werden ook negatieve effecten waargenomen zoals duizeligheid, depressie, verlaagde bloeddruk, hallucinaties en paranoia. Voor sommige patiënten werden de bijwerkingen zo heftig dat ze zelfs stopten met het experiment.
Sommige experimenten keken naar deze synthetische cannabinoïden in combinatie met traditionele farmaceutica. Zo werd bijvoorbeeld het effect onderzocht van een combinatie van dronabinol samen met dexamethason. Diverse studies bewijzen de anti-emetische werking van deze combi’s, maar de ongewenste bijwerkingen van de synthetische cannabinoïden bleven – ondanks verminderd – terugkeren.
Nabilone en dronabinol werken middels het blokkeren van de binding van serotonine en dopamine, beide geassocieerd met chemo-gerelateerde misselijkheid, aan hun receptoren. Sommige endocannabinoïde-receptoren (onderdeel van het ECS), waar onze lichaamseigen maar ook plantaardige cannabinoïden aan binden, liggen namelijk in de hersendelen waar de emetische reflex plaatsvindt.
Het dorsale vagale complex (DVC) in de hersenstam is de algemene regulator van emesis (misselijkheid/braken). Dit systeem is verantwoordelijk voor de communicatie tussen cellen in het bloed – zoals chemotherapie – en de zenuwcellen die de misselijkheid initiëren. Zowel de DVC als het spijsverteringskanaal beschikken over endocannabinoïde-receptoren die anti-emetische reacties vertonen wanneer ze worden geactiveerd door delta-9-tetrahydrocannabinol (THC).
Waarom synthetische cannabinoïden als het ook (beter) puur natuur kan? [Foto: shutterstock/Creative Family]
Dat in Nederland misselijkheid door chemotherapie (en bij HIV/AIDS) één van de belangrijkste indicaties is waarmee je in aanmerking kom voor medicinale cannabis op doktersrecept, is dan ook niet opmerkelijk. Maar toch is er tot op heden maar een tiental klinische studies gedaan naar de werking van geïnhaleerde cannabis op door chemotherapie veroorzaakte misselijkheid. In sommige van deze studies werd gekozen voor échte cannabis nadat dronabinol faalde.
Gelukkig stroomt het internet over van anekdotisch bewijs van de ondersteunende werking van cannabis bij de behandeling tegen kanker. Steeds meer kankerpatiënten, zoals Alle, gebruiken immers cannabis, al dan niet in de vorm van verdunde wietolie, om de symptomen van hun chemo- of bestralingstherapie aan te kunnen; en het lichaam in de strijd tegen kanker te versterken.
Ongeveer 1 op de 7 mensen heeft last van migraine. Reguliere medicatie wordt door patiënten echter steeds vaker vervangen door cannabis en dat is een uitstekend idee, zo bewijzen deze drie wetenschappelijke onderzoeken.
Uit Israëlisch onderzoek met rugpatiënten blijkt dat het inhaleren van cannabistoppen het meest effectief is voor pijnbestrijding - in tegenstelling tot het onder de tong druppelen van CBD-olie.
Uit onderzoek onder 3.000 Australische patiënten met diverse vormen van pijn blijkt dat zij over het algemeen dankzij cannabis beter sociaal functioneren, minder lichamelijke pijn ervaren en minder fysieke en emotionele rolbeperkingen ervaren.
In Oekraïne lijden er door de oorlog met Rusland inmiddels zes miljoen mensen aan PTSS. Gelukkig legaliseerde men onlangs mediwiet en die kan de getraumatiseerde bevolking echt helpen!
Uit een uitgebreid onderzoek onder duizenden consumenten blijkt dat zij steeds vaker cannabis en CBD gebruiken voor welzijn en gezondheid, en dat gaat ten koste van het gebruik van o.a. medicijnen en alcohol.
Deze studie laat zien dat een meerderheid van de patiënten die cannabis gebruiken al ná keer minder vermoeidheidssymptomen rapporteert, met name wanneer de cannabinoïden worden geïnhaleerd via een joint.
Amerikaanse onderzoekers stellen dat het terpeen D-limoneen in staat is om de angst-achtige gevoelens te verminderen die THC kan opwekken - een ontdekking met 'aanzienlijk klinisch voordeel' aldus de wetenschappers.
Fibromyalgie ofwel weke delen-reuma is een aandoening die slecht wordt begrepen door de medische wereld. Welke rol kan cannabis volgens wetenschappers spelen in de therapeutische behandeling van de symptomen?
Een veel voorkomende reuma-vorm is artritis. De ziekte komt op alle leeftijden voor en wordt vaak behandeld met heftige medicatie. Cannabis is een veilig en effectief alternatief.
Opnieuw stevig bewijs - via een Britse studie - dat het gebruik van cannabis wel degelijk een positieve uitwerking heeft op pijn, slaap en algehele levenskwaliteit.
Endocannabinoïden die ons lichaam van nature produceert kunnen ziekteverwekkende darmbacteriën bestrijden. Dat is de belangrijkste conclusie van een Amerikaanse studie.
Het achteruit gaan van je cognitieve functies naarmate je ouder wordt is normaal, maar uit onderzoek blijkt dat mensen die cannabis recreatief en/of medicinaal gebruiken daar minder snel last van krijgen!
Onder reumapatiënten neemt het gebruik van mediwiet snel toe, zeker in landen waar cannabis legaal is. Wat zegt de wetenschap tot nu toe over het behandelen van reuma, artritis e.d. met cannabis?
Het 1e gerandomiseerde onderzoek naar de acute en langdurige effecten van cannabis op angstsymptomen toont aan dat met name CBD angst remt. THC kan het ook, maar minder goed en met meer risico op bijwerkingen.
Niet alleen werkt medicinale wiet erg goed tegen sommige kwalen, het is soms zelfs effectiever en veiliger dan farmaceutische pillen.
Duitse en Zweedse onderzoekers concluderen in deze studie dat cannabis werkt tegen de symptomen van depressie - ook op langere termijn - zonder al te veel nadelige bijwerkingen.
Onderzoekers in Nieuw-Zeeland hebben alle beschikbare studies over de toepassing van cannabis bij palliatieve zorg geanalyseerd. Doel was om de effectiviteit van mediwiet in palliatieve zorginstellingen te begrijpen.
Deze studie bevestigt het belang van het entourage-effect: niet alleen THC en CBD bepalen de ervaring, maar ook de interactie tussen cannabinoïden, terpenen, flavonoïden en andere moleculen in de cannabisplant.
Een Canadese studie laat het verband zien tussen serotonine en THC en CBD bij misselijkheid, en waarom deze cannabinoïden daar zo goed tegen helpen.
Israëlische onderzoek levert bewijs op voor het inzetten van CBD bij kankertherapie. Een baanbrekende studie (uit 2020) die de toekomst van kankerbehandelingen zou kunnen veranderen.
Het behandelen van leverziekte - een overkoepelende term voor aandoeningen die in een verstoring van de leverfunctie resulteren - met cannabis biedt hoop voor patiënten, blijkt uit deze review van wetenschappelijke studies.
Melanoom oftewel huidkanker komt steeds meer voor. Wellicht biedt cannabis uitkomst, aangezien onderzoekers nu hebben vastgesteld dat een cannabisextract met vooral CBD in staat is om celdood te veroorzaken.
Mensen die last hebben van angst willen daar graag vanaf. We bekijken een aantal onderzoeken waaruit blijkt dat CBD tot de oplossingen behoort.
Medicinale wiet is enorm veelzijdig. Maar wat veel mensen (nog) niet weten is dat cannabis ook botgezondheid bevordert en botziektes vermindert. Hoe dat zit lees je hier.
Britse onderzoekers trommelden 20 honden op die bang zijn in de auto, gaven ze CBD of een placebo en stuurden ze op pad met auto en baas. CBD blijkt dan bijzonder effectief in stressverlaging!
Het inzetten van cannabinoïden bij de behandeling van corona en long covid heeft genoeg potentie om verder onderzoek te rechtvaardigen, concluderen Canadese onderzoekers na een review.
In Duitsland concluderen onderzoekers dat het gebruik van medicinale cannabis er bij (chronisch) depressieve patiënten voor zorgt dat zij zich veel beter gaan voelen, zonder noemenswaardige bijwerkingen.
Wetenschappers claimen dat ze ontdekt hebben hoe het mechanisme in het brein werkt waardoor wiet eetlust opwekt, een vondst die ook voor de behandeling van kanker, anorexia en obesitas van belang kan zijn.
Jarenlang lijdt een Italiaanse man met de ziekte van Fabry aan hevige neuropathische pijnen. Geen enkele behandeling biedt verlichting, totdat medicinale cannabis - als laatste redmiddel - wordt uitgeprobeerd.
Mensen die lijden aan posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) en langdurig cannabis gebruiken, hebben minder ziekteverschijnselen dan mensen die geen wiet als medicijn gebruiken, blijkt uit deze studies.
Uit onderzoek blijkt dat mensen die wiet gebruiken met gelijke gehaltes THC en CBD erin de werking van medicinale cannabis als het meest gunstig beoordelen - wellicht dankzij de 'demping' van THC-effecten door CBD.
Het aantal mensen dat lijdt aan de ziekte van Alzheimer zal de komende jaren alleen maar toenemen door met name de vergrijzing, vandaar dat wetenschappers nu geïnteresseerd zijn in de potentie van CBD als medicijn.
