(advertenties)
(advertentie)

Er vindt een groot Brits onderzoek plaats naar het gebruik van Sativex – een op cannabis gebaseerd medicijn – als behandeling voor een zeer agressieve hersentumor. De onderzoekers hebben inmiddels hun eerste patiënten geworven. Het doel is om meer dan 230 glioblastoom patiënten uit 14 NHS-ziekenhuizen in Engeland, Schotland en Wales te betrekken in het onderzoek.

Kan combinatie Sativex en chemo gloiblastoom aanpakken?

Er mag gesproken worden van een baanbrekend onderzoeksproject, waarvan wordt aangenomen dat het het eerste in zijn soort is. Het draait om de rol van een op cannabis gebaseerd medicijn als behandeling voor hersentumoren. Inmiddels is de studie in het VK van start gegaan bij Leeds Teaching Hospitals NHS Trust en The Christie NHS Foundation Trust in Manchester.

Deze zogeheten ARISTOCRAT-studie, die wordt geleid door onderzoekers van de Universiteit van Leeds en de Cancer Research UK Clinical Trials Unit van de Universiteit van Birmingham, heeft tot doel te onderzoeken of het combineren van nabiximols (ook bekend als Sativex) en chemotherapie kan helpen om het leven te verlengen van mensen met de diagnose recidiverend glioblastoom.

Inzamelingsactie met steun van Olympisch kampioen

Een geldinzamelingsactie van The Brain Tumor Charity in augustus 2021 – gesteund door Olympisch kampioen Tom Daley – bracht de 450.000 pond op die nodig is om het onderzoek uit te voeren.

In Nederland krijgen ieder jaar 500 tot 700 mensen de diagnose glioblastoom. Glioblastomen zijn de meest agressieve vorm van hersenkanker, met een gemiddelde overleving van minder dan tien maanden na recidief. 

Volgens The Brain Tumor Charity zijn er momenteel zeer weinig behandelingsopties voor mensen, wanneer hun glioblastoom eenmaal is terug gegroeid.

De eerste bevindingen zijn veelbelovend

In 2021 ontdekt een klinische fase I-studie bij 27 patiënten dat Sativex goed verdragen wordt door patiënten die tegelijkertijd een chemotherapie ondergaan. Men denkt daarom dat het middel de potentie heeft om het leven te verlengen van mensen met recidiverend glioblastoom.

Wanneer de fase II-studie succesvol blijkt te zijn, hopen de experts dat Sativex een nieuwe, veelbelovende toevoeging kan zijn aan de  bestaande ziekenfondsbehandeling voor glioblastoompatiënten. Dit zou de eerste keer zijn dat er een levensverlengend middels ontdekt wordt sinds de temozolomide-chemotherapie. Deze werd ontwikkeld in… 2007.

Dr David Jenkinson, Chief Scientific Officer bij The Brain Tumor Charity: “We zijn verheugd aan te kondigen dat, dankzij de steun en vrijgevigheid van zovelen binnen de hersentumor-gemeenschap, de ARISTOCRAT-studie zijn eerste patiënten heeft gerekruteerd. We hopen dat dit unieke onderzoek – het eerste ter wereld – dat hier in het VK wordt uitgevoerd, kan helpen bij het genezen van deze verwoestende ziekte.”

“De bevindingen in een vroeg stadium waren al veelbelovend”, vervolgt de wetenschapper. “We hopen nu snel te ontdekken hoe we nabiximols kunnen toevoegen aan de behandeling met chemotherapie. Hiermee willen we de kwaliteit van leven helpen verbeteren en het tevens leven verlengen, voor degenen die getroffen zijn door een glioblastoma-diagnose. Dit zal het eerste nieuwe medicijn zijn voor de behandeling van glioblastoom in meer dan 15 jaar.”

Met het farmaceutische cannabis-medicijn Sativex zijn diverse oncologische onderzoeken uitgevoerd. [Foto: shutterstock/Kateryna Kon]

Een ‘first-of-a-kind’ gerandomiseerde controleproef

Onderzoekers zullen beoordelen of het toevoegen van Sativex aan de huidige standaard chemotherapiebehandeling het leven kan verlengen bij volwassenen met een recidief van hun glioblastoom na de eerste behandeling.

De deelnemers wordt gevraagd om tot twaalf verstuivingen per dag toe te dienen (of tot de maximale dosis die ze kunnen verdragen als het er minder dan twaalf zijn). Zij krijgen Sativex of een placebo, beide in de vorm van orale sprays.

Ze zullen dan een regelmatige follow-up ondergaan, inclusief een klinische beoordeling (elke vier weken), bloedonderzoek, MRI-scans (elke acht weken) en zij vullen ook vragenlijsten over de kwaliteit van leven in.

De proef zal meten of het toevoegen van Sativex aan chemotherapie de totale levensduur van de patiënt verlengt (algehele overleving), de progressie van hun ziekte vertraagt (progressievrije overleving) en of de kwaliteit van leven verbetert.

Hersentumoren bestrijden met cannabinoïden

Professor Susan Short, hoofdonderzoeker van de studie aan de Universiteit van Leeds: “We kijken er erg naar uit om een studie te leiden, die ons kan vertellen of op cannabinoïden gebaseerde medicijnen kunnen helpen bij de behandeling van de meest agressieve vorm van hersenkanker. De behandeling van glioblastomen is buitengewoon uitdagend. Zelfs met chirurgie, radiotherapie en chemotherapie groeien bijna al deze hersentumoren binnen een jaar weer aan. Helaas zijn er maar heel weinig opties voor patiënten als dit eenmaal gebeurt.”

Medicijnen op basis van cannabinoïden hebben goed beschreven effecten in de hersenen. Er is al geruime tijd veel belangstelling voor het gebruik ervan bij verschillende vormen van kanker. Glioblastomen hebben receptoren voor cannabinoïden op hun celoppervlak. En laboratoriumonderzoeken naar glioblastoomcellen hebben aangetoond dat deze geneesmiddelen de tumorgroei kunnen vertragen en vooral goed werken in combinatie met temozolomide.

Prof. Short: “We hebben nu de mogelijkheid om deze laboratoriumresultaten en die van de fase I-studie onder de loep te nemen. Zo kunnen we onderzoeken of dit medicijn glioblastoompatiënten kan helpen langer te leven middels deze eerste in zijn soort gerandomiseerde klinische studie.”

Therapieën op basis van cannabis pas in beginfase

Het onderzoeksgebied naar het potentieel van cannabis om bepaalde soorten kanker te behandelen of zelfs te voorkomen, is flink in ontwikkeling. Het bewijs van de werking van op cannabis gebaseerde producten bij ziektes, is meestal anekdotisch.

Echter neemt het aantal wetenschappelijke studies gestaag toe en worden er steeds meer manieren gevonden om patiënten op verschillende manieren te helpen. Hierbij kun je denken aan palliatieve pijnbeheersing, maar ook het verminderen van de bijwerkingen van standaardbehandelingen, zoals chemotherapie. Tot op heden is er echter een gebrek aan robuust bewijs voor het gebruik ervan bij de behandeling van hersentumoren.

Dr. Jenkinson: “Ondanks dat andere producten op basis van cannabinoïden de symptomen kunnen helpen verlichten, is er ondertussen nog steeds onvoldoende bewijs om het gebruik ervan bij hersentumoren aan te bevelen als behandeling. Voor iedereen die overweegt producten op basis van cannabinoïden of andere complementaire therapieën te gebruiken, is het van vitaal belang om dat eerst met een medisch team te bespreken, aangezien deze middelen kunnen interageren met andere medicatie, zoals anti-epileptica of steroïden.”

Het toont eens te meer het belang van deze nieuwe Britse studie aan, een onderzoek dat we hier op Mediwietsite uiteraard zullen blijven volgen.

[openingsbeeld: petrmalinak/Shutterstock]