In de afgelopen twee decennia is er geleidelijk aan steeds meer aandacht besteed aan cannabis. Bovendien is het gebruik van cannabis voor medische doeleinden de laatste twintig jaar aanzienlijk gegroeid. Twee hoogleraren hebben zich specifiek verdiept in de relatie van menselijke endocannabinoïden en cannabisverbindingen. Dit bijzondere artikel is daarvan het resultaat.
Allereerst even kort: wie zijn deze hoogleraren dan? Het gaat om Prakash Nagarkatti, hoogleraar pathologie, microbiologie en immunologie aan de Universiteit van Zuid-Carolina, en Mitzi Nagarkatti, eveneens hoogleraar pathologie, microbiologie en immunologie aan dezelfde universiteit. Wij gokken zomaar ook dat het familie van elkaar is, gezien de achternamen…
Beiden hebben de effecten van cannabis cannabinoïden en endocannabinoïden (dat zijn lichaamseigen cannabionoïden) op ontsteking en kanker al meer dan twee decennia bestudeerd. Onderzoek in hun laboratorium heeft aangetoond dat endocannabinoïden ontstekingen en andere immuunfuncties reguleren.
Maar weinig mensen weten dat het menselijk lichaam van nature chemicaliën produceert die enorm vergelijkbaar zijn met bijvoorbeeld delta-9-tetrahydrocannabinol, ofwel THC. Dit is de psychoactieve cannabinoïde die afkomstig is van de cannabis sativa-plant. De specifieke stoffen bij onszelf echter, worden endocannabinoïden genoemd. Ze worden trouwens in alle gewervelde dieren aangetroffen.
Evolutionair gezien dateren de endocannabinoïden bij gewervelde dieren van ongeveer 575 miljoen jaar vóór het ontstaan van de cannabisplant. Het lijkt erop dat het menselijk lichaam zijn eigen versie van een cannabis-zaailing in zich heeft, die constant kleine hoeveelheden endocannabinoïden produceert.
De gelijkenis van endocannabinoïden met o.a. THC en hun belang bij het handhaven van de menselijke gezondheid, hebben wetenschappers flink geprikkeld om de rol van deze stoffen in relatie tot gezondheid en ziekte verder te bestuderen. Op deze manier wil men ontdekken of ze mogelijk zijn te gebruiken als therapeutische doelen om menselijke ziekten te behandelen.
THC werd voor het eerst in 1964 geïdentificeerd en is slechts een van de meer dan honderd verbindingen die in cannabis zijn gevonden. Deze noemen we cannabinoïden.
Endocannabinoïden werden pas in 1992 ontdekt. Sindsdien heeft onderzoek aangetoond dat ze cruciaal zijn voor veel belangrijke fysiologische functies die de menselijke gezondheid reguleren. Een disbalans bij de productie van endocannabinoïden of in het reactievermogen van het lichaam, kan leiden tot belangrijke klinische aandoeningen.
Je kunt hierbij denken aan obesitas en neurodegeneratieve, cardiovasculaire en inflammatoire ziekten. En dit is nu precies het veld dat de genoemde professoren bestuderen.
Overzicht van het menselijke endocannabinoïde systeem en de bijbehorende CB1 en CB2 receptoren…
Wat is het endocannabinoïde systeem (ECS) ook alweer? We leggen het kort uit. Een verscheidenheid aan weefsels in het lichaam, waaronder hersenen, spieren, vetweefsel en immuuncellen, produceren kleine hoeveelheden endocannabinoïden.
Er zijn twee hoofdtypen endocannabinoïden: anandamide ofwel AEA en 2-Arachidonoyl Glycerol, bekend als 2-Ag. Beide kunnen de cannabinoïdereceptoren van het lichaam activeren. Deze ontvangen en verwerken die chemische signalen in cellen.
Een van deze receptoren, CB1 genoemd, wordt voornamelijk in de hersenen gevonden. De andere, CB2 genoemd, wordt voornamelijk in immuuncellen gevonden. Het is voornamelijk door de activering van deze twee receptoren dat endocannabinoïden veel lichamelijke functies regelen.
De receptoren kunnen met een ‘slot’ worden vergeleken en de endocannabinoïden een ‘sleutel’ die het slot kan openen om toegang tot de cellen te krijgen. Al deze endocannabinoïde receptoren en moleculen samen worden het endocannabinoïde systeem genoemd.
De cannabisplant bevat nog een andere populaire verbinding genaamd cannabidiol, oftewel CBD. Deze is vanwege zijn medicinale eigenschappen populair geworden. In tegenstelling tot THC heeft CBD geen psychoactieve eigenschappen, omdat het de CB1-receptoren in de hersenen niet activeert. Noch activeert het de CB2-receptoren. Dit betekent dat de werking van CBD op immuuncellen onafhankelijk is van CB2-receptoren.
De euforische ‘high’ die je bij het gebruik van cannabis kunt ervaren komt van THC. Deze stof activeert juist wél de CB1-receptoren in de hersenen. Maar als endocannabinoïden CB1-receptoren activeren, veroorzaken ze in vergelijking géén cannabis high.
Eén reden hiervoor is dat het lichaam deze endocannabinoïden in kleinere hoeveelheden produceert dan de typische hoeveelheid THC in cannabis. Een andere reden is dat bepaalde enzymen ze snel afbreken nadat ze hun cellulaire functies hebben uitgevoerd.
Volgens de hoogleraren is er echter steeds meer bewijs dat bepaalde activiteiten stemmingsverhogende endocannabinoïden kunnen vrijgeven. Sommige onderzoeken suggereren dat het ontspannen, euforische gevoel dat je krijgt na het sporten – de zogenoemde runner’s high – het resultaat is van de vrijgave van endocannabinoïden in plaats van endorfinen, zoals eerder werd gedacht.
De endocannabinoïden reguleren verschillende lichamelijke functies zoals slaap, stemming, eetlust, leren, geheugen, lichaamstemperatuur, pijn, immuunfuncties en vruchtbaarheid. Ze regelen sommige van deze functies door zenuwcel-signalering in de hersenen te reguleren.
Normaal gesproken communiceren zenuwcellen met elkaar op knooppunten die synapsen worden genoemd. Het endocannabinoïde systeem in de hersenen reguleert deze communicatie op synapsen. Dit verklaart het vermogen om een breed scala aan lichamelijke functies te beïnvloeden.
De veelzijdige invloed van het ECS op onze gezondheid in beeld…
Onderzoek in het laboratorium van Prakash en Mitzi Nagarkatti heeft aangetoond dat bepaalde cellen van het immuunsysteem endocannabinoïden produceren die ontstekingen en andere immuunfuncties kunnen reguleren via de activering van CB2-receptoren.
Bovendien hebben ze aangetoond dat endocannabinoïden bijzonder effectief zijn in het verminderen van de slopende effecten van auto-immuunziekten. Dit zijn ziekten waarbij het immuunsysteem in de war raakt en zelf begint om organen en weefsels van het lichaam te vernietigen. Voorbeelden zijn multiple sclerose, lupus, hepatitis en artritis.
Recent onderzoek suggereert dat migraine, fibromyalgie, prikkelbare darmsyndroom, posttraumatische stressstoornis en bipolaire ziekte allemaal gekoppeld zijn aan (te) lage niveaus van endocannabinoïden.
In een onderzoek uit 2022 ontdekten andere onderzoekers dat een defect in een gen dat helpt endocannabinoïden te produceren, een vroeg begin van de ziekte van Parkinson veroorzaakt.
Nog een studie uit 2022 koppelde hetzelfde gendefect aan andere neurologische aandoeningen, waaronder ontwikkelingsvertraging, slechte spiercontrole en gezichtsproblemen.
Weer ander onderzoek heeft aangetoond dat mensen met een defecte vorm van CB1-receptoren een verhoogde pijngevoeligheid ervaren, zoals migraine. Bovendien lijden ze vaak aan slaap- en geheugenstoornissen en angst.
De hoogleraren geloven dat de medicinale eigenschappen van THC verband kunnen houden met het vermogen van de molecule om een tekort of defect in de productie of functies van de endocannabinoïden te compenseren.
Wetenschappers hebben bijvoorbeeld ontdekt dat mensen die bepaalde soorten chronische pijn ervaren een verminderde productie van endocannabinoïden kunnen hebben. Mensen die cannabis consumeren voor medicinale doeleinden, melden aanzienlijke verlichting van pijn.
Omdat de THC in cannabis de cannabinoïde is die pijn vermindert, kan het helpen om de verminderde productie of functies van endocannabinoïden bij dergelijke patiënten te compenseren.
Het ontcijferen van de rol van endocannabinoïden is nog steeds een opkomend gebied van gezondheidsonderzoek. Er is zeker nog veel meer onderzoek nodig om hun rol te ontcijferen bij het reguleren van verschillende functies in het lichaam.
De professoren van de Universiteit van South-Carolina vinden het dan ook belangrijk om de relatie tussen defecten in het endocannabinoïde systeem en de ontwikkeling van verschillende ziekten en klinische aandoeningen te blijven ontrafelen.
Ze denken dat deze toekomstige antwoorden veelbelovend zijn voor de ontwikkeling van nieuwe therapieën, waarbij gebruik wordt gemaakt van de lichaamseigen cannabinoïden!
LEES OOK: Cannabinoïden dossier • De werking van medicinale cannabis verklaard
Ongeveer 1 op de 7 mensen heeft last van migraine. Reguliere medicatie wordt door patiënten echter steeds vaker vervangen door cannabis en dat is een uitstekend idee, zo bewijzen deze drie wetenschappelijke onderzoeken.
Uit Israëlisch onderzoek met rugpatiënten blijkt dat het inhaleren van cannabistoppen het meest effectief is voor pijnbestrijding - in tegenstelling tot het onder de tong druppelen van CBD-olie.
Uit onderzoek onder 3.000 Australische patiënten met diverse vormen van pijn blijkt dat zij over het algemeen dankzij cannabis beter sociaal functioneren, minder lichamelijke pijn ervaren en minder fysieke en emotionele rolbeperkingen ervaren.
In Oekraïne lijden er door de oorlog met Rusland inmiddels zes miljoen mensen aan PTSS. Gelukkig legaliseerde men onlangs mediwiet en die kan de getraumatiseerde bevolking echt helpen!
Uit een uitgebreid onderzoek onder duizenden consumenten blijkt dat zij steeds vaker cannabis en CBD gebruiken voor welzijn en gezondheid, en dat gaat ten koste van het gebruik van o.a. medicijnen en alcohol.
Deze studie laat zien dat een meerderheid van de patiënten die cannabis gebruiken al ná keer minder vermoeidheidssymptomen rapporteert, met name wanneer de cannabinoïden worden geïnhaleerd via een joint.
Amerikaanse onderzoekers stellen dat het terpeen D-limoneen in staat is om de angst-achtige gevoelens te verminderen die THC kan opwekken - een ontdekking met 'aanzienlijk klinisch voordeel' aldus de wetenschappers.
Fibromyalgie ofwel weke delen-reuma is een aandoening die slecht wordt begrepen door de medische wereld. Welke rol kan cannabis volgens wetenschappers spelen in de therapeutische behandeling van de symptomen?
Een veel voorkomende reuma-vorm is artritis. De ziekte komt op alle leeftijden voor en wordt vaak behandeld met heftige medicatie. Cannabis is een veilig en effectief alternatief.
Opnieuw stevig bewijs - via een Britse studie - dat het gebruik van cannabis wel degelijk een positieve uitwerking heeft op pijn, slaap en algehele levenskwaliteit.
Endocannabinoïden die ons lichaam van nature produceert kunnen ziekteverwekkende darmbacteriën bestrijden. Dat is de belangrijkste conclusie van een Amerikaanse studie.
Het achteruit gaan van je cognitieve functies naarmate je ouder wordt is normaal, maar uit onderzoek blijkt dat mensen die cannabis recreatief en/of medicinaal gebruiken daar minder snel last van krijgen!
Onder reumapatiënten neemt het gebruik van mediwiet snel toe, zeker in landen waar cannabis legaal is. Wat zegt de wetenschap tot nu toe over het behandelen van reuma, artritis e.d. met cannabis?
Het 1e gerandomiseerde onderzoek naar de acute en langdurige effecten van cannabis op angstsymptomen toont aan dat met name CBD angst remt. THC kan het ook, maar minder goed en met meer risico op bijwerkingen.
Niet alleen werkt medicinale wiet erg goed tegen sommige kwalen, het is soms zelfs effectiever en veiliger dan farmaceutische pillen.
Duitse en Zweedse onderzoekers concluderen in deze studie dat cannabis werkt tegen de symptomen van depressie - ook op langere termijn - zonder al te veel nadelige bijwerkingen.
Onderzoekers in Nieuw-Zeeland hebben alle beschikbare studies over de toepassing van cannabis bij palliatieve zorg geanalyseerd. Doel was om de effectiviteit van mediwiet in palliatieve zorginstellingen te begrijpen.
Deze studie bevestigt het belang van het entourage-effect: niet alleen THC en CBD bepalen de ervaring, maar ook de interactie tussen cannabinoïden, terpenen, flavonoïden en andere moleculen in de cannabisplant.
Een Canadese studie laat het verband zien tussen serotonine en THC en CBD bij misselijkheid, en waarom deze cannabinoïden daar zo goed tegen helpen.
Israëlische onderzoek levert bewijs op voor het inzetten van CBD bij kankertherapie. Een baanbrekende studie (uit 2020) die de toekomst van kankerbehandelingen zou kunnen veranderen.
Het behandelen van leverziekte - een overkoepelende term voor aandoeningen die in een verstoring van de leverfunctie resulteren - met cannabis biedt hoop voor patiënten, blijkt uit deze review van wetenschappelijke studies.
Melanoom oftewel huidkanker komt steeds meer voor. Wellicht biedt cannabis uitkomst, aangezien onderzoekers nu hebben vastgesteld dat een cannabisextract met vooral CBD in staat is om celdood te veroorzaken.
Mensen die last hebben van angst willen daar graag vanaf. We bekijken een aantal onderzoeken waaruit blijkt dat CBD tot de oplossingen behoort.
Medicinale wiet is enorm veelzijdig. Maar wat veel mensen (nog) niet weten is dat cannabis ook botgezondheid bevordert en botziektes vermindert. Hoe dat zit lees je hier.
Britse onderzoekers trommelden 20 honden op die bang zijn in de auto, gaven ze CBD of een placebo en stuurden ze op pad met auto en baas. CBD blijkt dan bijzonder effectief in stressverlaging!
Het inzetten van cannabinoïden bij de behandeling van corona en long covid heeft genoeg potentie om verder onderzoek te rechtvaardigen, concluderen Canadese onderzoekers na een review.
In Duitsland concluderen onderzoekers dat het gebruik van medicinale cannabis er bij (chronisch) depressieve patiënten voor zorgt dat zij zich veel beter gaan voelen, zonder noemenswaardige bijwerkingen.
Wetenschappers claimen dat ze ontdekt hebben hoe het mechanisme in het brein werkt waardoor wiet eetlust opwekt, een vondst die ook voor de behandeling van kanker, anorexia en obesitas van belang kan zijn.
Jarenlang lijdt een Italiaanse man met de ziekte van Fabry aan hevige neuropathische pijnen. Geen enkele behandeling biedt verlichting, totdat medicinale cannabis - als laatste redmiddel - wordt uitgeprobeerd.
Mensen die lijden aan posttraumatisch stresssyndroom (PTSS) en langdurig cannabis gebruiken, hebben minder ziekteverschijnselen dan mensen die geen wiet als medicijn gebruiken, blijkt uit deze studies.
Uit onderzoek blijkt dat mensen die wiet gebruiken met gelijke gehaltes THC en CBD erin de werking van medicinale cannabis als het meest gunstig beoordelen - wellicht dankzij de 'demping' van THC-effecten door CBD.
Het aantal mensen dat lijdt aan de ziekte van Alzheimer zal de komende jaren alleen maar toenemen door met name de vergrijzing, vandaar dat wetenschappers nu geïnteresseerd zijn in de potentie van CBD als medicijn.
